Što muči njemačke, a što bosanskohercegovačke poljoprivrednike?. COSMO bosanski/hrvatski/srpski. 25.06.2024. 20:42 Min.. Verfügbar bis 25.06.2025. COSMO. Von Maja Maric.
Što muči njemačke, a što bosanskohercegovačke poljoprivrednike?
Stand: 25.06.2024, 16:57 Uhr
Maja Marić, Filip Slavković, Boris Rabrenović
U Cottbusu se 26. i 27. lipnja/juna održava godišnja skupština njemačkih poljoprivrednika. Zemljoradnici insistiraju na olakšicama koje im je savezna vlada obećala nakon velikih prosvjeda izazvanih ukidanjem dugotrajnih povlastica za poljoprivredni dizel. Što još očekuju njemački farmeri, donose Maja Marić i Filip Slavković. Kako europske regulative utječu na poljoprivrednike BiH, i kako izgleda njihova perspektiva, zna Nedžad Bićo, predsjednik Udruženja poljoprivrednika BiH.
Sutra i preksutra se u Cottbusu održava skupština njemačkih poljoprivrednika - Deutscher Bauerntag. Tema je i dalje pritisak Udruge poljoprivrednika na saveznu vladu da zajamči olakšice za industriju.
Njemački poljoprivrednici pokazali su svoje nezadovoljstvo velikim prosvjedima početkom godine. A predsjednik poljoprivrednika, Joachim Rukwied na press konferenciji prije skupa njemačkih poljoprivrednika rekao je da nezadovoljstvo nije nestalo i da će biti potrebno prestrojavanje poljoprivredne politike, ako se problem želi riješiti.
No što to sve smeta njemačkim poljoprivrednicima? Koji su razlozi nezadovoljstva? O svemu tome razgovaram s kolegom Filipom Slavkovićem.
Filipe, što u 2024. raduje a što tišti njemačkog seljaka, odnosno, možda da kažemo farmera?
Majo, ako se pogleda sa strane, može se verovatno ukratko reći da nemačkim seljacima dobro ide ali da imaju razloga i da se žale. To zvuči polemično i demagoški ali se čini da je zaista tačno.
Šta je to konkretno dobro, a što loše u njemačkom agraru? O poljoprivrednicima se u Njemačkoj posljednjih godina nije baš puno pričalo, sve dok u sijećnju odnosno januaru nisu pokrenuli velike ulične proteste.
Čim su prošli Božićni i Novogodišnji praznici, seljaci su izašli na ulice, drumove i auto-puteve širom Nemačke, delom blokirali saobraćaj, delom čak i blokirali državne ministre, da bi uz puno buke traktorskih motora i sirena pokazali da nisu saglasni sa reformama koje je usvojila vlada. U prvoj liniji je protest bio usmeren protiv ukidanja olakšica pri plaćanju tzv. energetskog poreza na dizel-goriva za poljoprivredna vozila i mašine. No, u suštini su višednevne demonstracije bile protiv čitavog paketa mera usvojenih na nivou Evropske unije kojima treba da budu drastično smanjene subvencije za poljoprivredu u čitavoj Uniji pa i u Nemačkoj. Te mere su još na stolu EU.
Da li se o samo tim mjerama raspravlja ovih dana na godišnjoj skupštini Njemačkog udruženja poljoprivrednika?
Agrarna politika Evropske komisije i nemačke savezne vlade jesu najvažnije aktuelne teme za poljoprivrednike. Trenutno se nezadovoljstvo seljaka više izliva po takozvanoj semafor-koaliciji u Berlinu nego na Komisiju u Briselu. Moguće je da tu ulogu igra i partijska politika jer je Deutscher Bauernverband tradicionalno naklonjen konzervativnim strankama, Hrišćansko-demokratskoj i Hrišćansko-socijalnoj Uniji. Više od polovine članstva Udruženja poljoprivrednika na izborima za Evropski parlament glasalo je za CDU, tj. u Bavarskoj za CSU, a predsednik Udruženja, Joachim Rukwied, je član CDU-a, kao i predsednica Evropske komisije, Ursula von der Leyen. U Nemačkoj je Hrišćanska unija u opoziciji a ministar za poljoprivredu je iz redova Zelenih, Cem Özdemir.
Poljoprivrednicima u Njemačkoj prije svega smeta politika, ovdje manje vladajuće, zelene stranke?
Nemački seljaci kažu i da nemaju ništa protiv većine ciljeva agrarne politike Berlina, niti Brisela, već da se protive konkretnim merama koje se usvajaju ili su planirane. U nekoliko intervjua je npr. predsednik Udruženja poljoprivrednika, Rukwied, insistirao da seljaci podržavaju evropsku politiku zaštite životne sredine, ali da nisu saglasni sa time da se ona sprovodi putem zabrana i zahteva.
Predsednik Udruženja poljoprivrednika, Joachim Rukwied
Logično bi bilo da se seljaci zalažu za ekološku politiku i zaštitu klime jer su pogođeni učestalim vremenskim nepogodama, direktno velikom žegom i sušom ili obilnom kišom, olujom i tučom.
Udruženje seljaka, međutim, konkretno kritikuje kao prvo pomenuto ukidanje olakšica na dizel-porez. Od nemačke vlade se traži da olakšice ukida postepeno u naredne tri godine, a ne odmah i odjednom. I zahteva se da se kao ravnoteža tome, ali i drugim merama najavljenim na nivou EU, uvedu poreske olakšice poljoprivrednim preduzećima. Evropska unija želi da reformiše sistem za subvencioniranje poljoprivrede tako što će, uprošćeno rečeno, prestati da dotira seljake prosto na osnovu veličine obradive površine, a zarad zaštite ekoloških sistema, s druge strane, planira da uvede obavezne površine zemljišta koje se ne smeju agrarno eksploatisati.
To u zbiru znači manje novca za poljoprivrednike i farmere u celoj Uniji, ali i velike uštede u budžetu EU jer trećina novca koja cijeloj Europskoj uniji godišnje stoji na raspolaganju odlazi na agrarne subvencije.
Da seljaci ne bi ostali, kako se to ponekad kaže, kratkih rukava, njihovo udruženje traži od vlade u Berlinu da im uvede klizni poreski sistem odnosno novu mogućnost da prilikom obračuna poreza dobit iz jedne godine preračunaju s gubitkom iz druge godine. Razlog tome je što upravo u agraru ekonomski uspeh svake sezone varira, u zavisnosti od vremenskih prilika ili klimatskih promena.
Nedžad Bićo, predsjednik Udruženja poljoprivrednika Federacije BiH, daje nam perspektivu poljoprivrednika iz Bosne i Hercegovine.
Cijelu jesen, cijelo proljeće svi evropski, između ostalog i njemački poljoprivrednici blokiraju saobraćaj, izlaze na ceste, traže svoja prava. U državama koje su, pa neću reći savršeno, ali odlično sistemski uređene. I imaju ogroman problem sa svojom proizvodnjom i sa svojim plasmanom i sa svim ostalim. E sad, evo neka slušaoci naprave poređenje naših poljoprivrednika koji ima daleko, daleko manje poticaje. Nema plavog dizela. Puno, puno manje se izdvaja za taj ruralni razvoj ili tzv. kapitalne investicije. To naši poljoprivrednici nemaju ništa i možete zamisliti kako je našem poljoprivredniku, kako mu je poslovati i kako je opstajati. Druga stvar ljudi posluju, evropski poljoprivrednici posluju po strategiji koja važi na nivou Evropske unije. Strategija o razvoju poljoprivrede i ruralnog razvoja i ostalog i ta strategija, pokazalo se po njihovim protestima i svemu, da nije dobra. E sad je kod nas došlo vrijeme da se ta ista strategija nameće našim poljoprivrednim proizvođačima. A vidite, ako nije ta strategija, ako nije dobra evropskim poljoprivrednicima sa svim tim pogodnostima i svim što imaju od plavog dizela, od zaštita i svega. Država na kraju krajeva, stoji iza tih ljudi. Kako će ta strategija valjati našem poljoprivredniku? Koji je ionako ugrožen, pored svega.
Koji je sam u svemu tome.
Tako je, koji je sam u svemu tome, nema ni jedan djelić onoga što ima njemački poljoprivrednik. I sad naša vlast nameće tu istu strategiju protiv koje se bori Evropa. Mislim, bore se evropski poljoprivrednici, ne odgovara im. Loš je model i treba mijenjati. Ali nama se to sad nameće da i ovo malo proizvodnje što ima, da se ugasi, što nije dobro. Nemam više šta reća ja na to.
Problem bez rješenja?
Ima rješenja - ako ne valja evropskim poljoprivrednicima koji imaju sve, što bi to valjalo našim poljoprivrednicima koji nemamo ništa?
Nemački seljaci ipak nisu siromašni, cijene mnogih namirnica su u maloprodaji nedavno narasle.
To priznaje i Udruženje poljoprivrednika. Računica za ovu privrednu godinu, sezonu 2023-2024, još nije gotova ali su u prethodnoj sezoni 2022.-2023. poljoprivrednici imali rekordnu dobit jer su cene pre svega mesa ali i povrća i žitarica u otkupu, pa onda i u trgovinama, drastično rasle.
Koliko je u prosjeku 2022. svako poljoprivredno domaćinstvo u Njemačkoj zaradilo?
Više od 115.000 evra, pri čemu oko polovine dobiti dolazi kroz različite subvencije i olakšice. Ekonomisti su izračunali da ona poreska olakšica na dizel godišnje seljacima donosi oko 2.500 do 3.000 evra dok se na veb-portalu nemačke vlade na adresi Agrarzahlungen.de mogu naći svi podaci o subvencijama koje pojedinačne farme dobijaju u okviru tzv. Zajedničke agrarne politike Evropske unije. Udruženje poljoprivrednika se pri tom posebno zalaže za to da olakšice ostanu dostupne porodičnim gazdinstvima u Nemačkoj pa kritikuje i politiku prema drugim državama, npr. manjak kontrole na velikim farmama svinja u Španiji ili uvoz jeftinih žitarica gigantskih agrarnih koncerna iz Ukrajine.
U Nizozemskoj su još prošle godine, također poslije burnih uličnih protesta, seljaci osnovali svoju stranku da bi se politički suprotstavili zakonskim reformama za koje su tvrdili da uništavaju baš stara poljoprivredna domaćinstva, a da posebno pogoduju globalnim agrarnim koncernima.
U Nemačkoj porodična gazdinstva zahtevaju da se uvedu ograničenja prilikom prodaje zemljišta. Trenutno vlada tržišni princip da se zemlja proda onome ko plati više a to, ako su zainteresovane, uvek budu velike kompanije, što onemogućava porodičnim farmama da se prošire u susedstvu. Ukoliko bi politika ovde intervenisala, pomogla bi seljacima ali bi uticala na slobodno tržište. I kad smo već kod kontradiktornosti u agrarnoj politici, treba imati u vidu i ekonomsku statistiku koja kaže da poljoprivreda – iako čak polovinu proizvodnje izvozi, zahvaljujući konkurentnosti podstaknutoj evropskim subvencijama – nemačkom bruto društvenom proizvodu doprinosi sa samo jedan odsto; dok od poljoprivrede u Nemačkoj zavisi skoro svako deseto radno mesto.
